İstanbul Boğazı'nın incisi, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü, 26 Temmuz 2016 tarihinde, 15 Temmuz 2016'daki hain darbe girişimi sırasında köprüde hayatını kaybeden vatandaşların anısına bu adı aldı. Eski adıyla Boğaziçi Köprüsü, Türkiye Cumhuriyeti'nin 50. yılı şerefine 30 Ekim 1973'te açılmış, İstanbul'un iki yakasını birleştiren ilk asma köprü olarak tarih kitaplarına kazınmıştı.
Tarihi ve Yapımı
20 Şubat 1970'te yapımına başlanan köprü, toplamda üç yıl süren zorlu bir inşaat sürecinin ardından tamamlandı. Ortaköy ve Beylerbeyi arasında uzanan bu mühendislik harikası, açıldığı dönemde dünyanın en uzun dördüncü asma köprüsüydü. Günümüzde ise, teknolojinin ve yeni projelerin gelişimiyle birlikte 21. sıraya gerilemiştir.
İsim Değişikliği ve Anlamı
2016'daki darbe girişimi sırasında köprüde yaşanan acı olaylar, köprünün adının değiştirilmesine vesile oldu. 15 Temmuz gecesi, köprüde can verenlerin hatırasını yaşatmak amacıyla, Boğaziçi Köprüsü, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü olarak anılmaya başlandı. Bu isim değişikliği, köprünün tarihi ve sembolik önemini bir kat daha artırdı.
İlk Köprü Önerileri ve Projeler
İstanbul Boğazı'na köprü yapma fikri, antik çağlara kadar uzanır. İlk olarak Pers Kralı I. Darius'un, İskitlere karşı yaptığı seferde Asya'dan Avrupa'ya geçmek için gemiler ve sallarla kurulan köprüsüyle başladı. 16. yüzyılda Leonardo da Vinci'nin Haliç ve Boğaz üzerine köprü yapma önerisi de tarihe geçen önemli projelerden biridir.
Cumhuriyet Dönemi ve Projeler
Cumhuriyet döneminde, Nuri Demirağ tarafından hazırlanan Ahırkapı-Salacak arasında kurulacak köprü projesi de önemli bir adımdı. Ancak, bu proje de çeşitli nedenlerle gerçekleşmedi. Daha sonra, Alman ve Amerikan firmalarının projeleri de hükümet tarafından incelendi, ancak uygulamaya konulmadı.
Yapım Süreci ve Teknik Özellikler
1967'de Freeman, Fox and Partners adlı İngiliz firmasıyla yapılan anlaşma sonucu, Boğaziçi Köprüsü'nün inşaatı başladı. Alman Hochtief AG ve İngiliz Cleveland Bridge and Engineering Company'nin oluşturduğu konsorsiyum, köprünün yapımını üstlendi. 1.560 metre uzunluğundaki köprü, 1.074 metre orta açıklığı ile dikkat çekiyor.
Trafik ve Kullanım
Açılışından bu yana köprü, İstanbul'un ulaşımında kritik bir rol oynadı. İlk açıldığı yıl günlük 32 bin araç geçerken, bu sayı 2004 yılında 180 bine ulaştı. 1991'den itibaren ağır tonajlı araçların geçişi yasaklandı. Günümüzde, sadece belediye otobüsleri, halk otobüsleri ve turist taşıma belgesine sahip otobüslerin geçişine izin verilmektedir. 1978'den bu yana ise köprü, yaya trafiğine kapalıdır.
Boğaziçi'nin Simgesi
15 Temmuz Şehitler Köprüsü, sadece bir ulaşım aracı değil, aynı zamanda İstanbul'un tarihi ve kültürel mirasının önemli bir parçasıdır. İstanbul Boğazı'nın eşsiz manzarasıyla birleşen bu köprü, hem geçmişin anılarını hem de geleceğin umutlarını taşımaktadır. Köprü, her gün binlerce insanın hayatını kolaylaştıran bir mühendislik harikası olarak varlığını sürdürüyor.
Kevser Çelik
