Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2023 yılına ait Araştırma–Geliştirme Faaliyetleri Araştırması verilerine göre, Türkiye genelinde Ar-Ge harcamaları, gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payını artırarak yüzde 1,42’ye ulaşmış durumda. Bu artış, ülkenin araştırma ve inovasyona yönelik yaptığı yatırımların giderek arttığını ve teknolojiye olan ilginin büyüdüğünü göstermektedir.
Bölgesel Ar-Ge Harcamaları; Trakya
Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerini kapsayan bölgedeki Ar-Ge harcaması ise 6 milyar 860 milyon 725 bin TL olarak gerçekleşti. Bu, bölgedeki Ar-Ge faaliyetlerinin giderek daha fazla önem kazandığını ve bu illerin araştırma ve geliştirme konusunda ciddi yatırımlar yaptığını göstermektedir. Ancak, Türkiye genelindeki Ar-Ge harcamalarının büyük kısmı, İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerde yoğunlaşmış durumda.
Ar-Ge Harcamalarında Önemli Artış
2023 yılında Türkiye’deki gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması, bir önceki yıla göre 178 milyar 873 milyon TL artarak toplamda 377 milyar 542 milyon TL’ye yükseldi. Bu, Ar-Ge yatırımlarının Türkiye ekonomisinde giderek daha büyük bir yer edindiğini ortaya koyuyor. Özellikle Ar-Ge harcamalarının gayri safi yurt içi hasılaya oranı da artarak yüzde 1,42 olarak kaydedildi. Bu oran, 2022 yılına göre önemli bir yükseliş gösteriyor ve Türkiye’nin inovasyon gücünü arttırma yolunda ilerlediğini gösteriyor.
Ar-Ge Personel Sayısında Yükseliş
2023 yılı itibariyle Türkiye’de toplam 290 bin 850 kişi, tam zaman eşdeğeri (TZE) olarak Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Bu sayede ülke genelinde araştırma ve geliştirme faaliyetlerine katılım artmış oldu. Bu personelin büyük kısmı, mali ve mali olmayan şirketlerde görev alırken, yükseköğretim kurumlarında çalışan personel oranı da dikkat çekici şekilde yüksek. Kadın Ar-Ge personelinin sayısı ise 99 bin 195 kişi ile toplam Ar-Ge personelinin yüzde 34,1’ini oluşturdu. Özellikle yükseköğretimdeki kadın Ar-Ge personeli oranı yüzde 47,7 ile dikkat çekiyor.
Ar-Ge Personelinin Eğitim Düzeyi
Ar-Ge personelinin eğitim durumu da oldukça dikkat çekici bir diğer veri. 2023 yılında, Ar-Ge personelinin yüzde 38,3’ü lisans düzeyinde eğitim almışken, yüzde 31,0’ı doktora veya eşdeğer seviyede eğitimini tamamlamış. Yüksek lisans sahipleri ise yüzde 21,4 oranla üçüncü sırada yer aldı. Bu da Türkiye’deki Ar-Ge çalışmalarının daha nitelikli araştırmacılarla yapıldığını ve akademik düzeydeki eğitim seviyesinin yüksek olduğunu gösteriyor.
Sektörel Dağılım ve Ar-Ge Merkezleri
2023 yılında, mali ve mali olmayan şirketler tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının büyük bir kısmı, Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Özellikle Ar-Ge merkezlerinin yüzde 53,2’sinin harcamalarına yön verildiği ve bu harcamaların yüzde 88,3’ünün 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan büyük girişimler tarafından yapıldığı görüldü. Bu, Türkiye’nin büyük işletmelerinin Ar-Ge yatırımlarına olan ilgisinin arttığını ve yüksek teknolojiye yatırım yapma konusunda ciddi bir adım attığını gösteriyor.
İmalat Sanayinde Yüksek teknoloji Faaliyetleri
İmalat sanayindeki Ar-Ge harcamalarının önemli bir kısmı, yüksek teknoloji faaliyetlerine yönelikti. 2023 yılında imalat sanayisinde yapılan Ar-Ge harcamasının yüzde 47,5’i, yüksek teknoloji alanındaki faaliyetlere harcandı. Orta yüksek teknoloji faaliyetleri de yüzde 40,0’lık bir paya sahipken, düşük teknoloji faaliyetleri ise toplam harcamanın sadece yüzde 4,0’ını oluşturdu. Bu, Türkiye’nin teknoloji seviyesinin arttığı ve daha ileri düzeyde üretim yapmaya başladığı bir dönemi işaret ediyor.
Araştırmacı Sayısındaki Artış
İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerde, 2023 yılında en fazla araştırmacı orta yüksek teknoloji faaliyetlerinde istihdam edildi. 32 bin 778 araştırmacı, bu alandaki girişimlerde çalışırken, yüksek teknoloji faaliyetlerinde ise 19 bin 865 araştırmacı görev aldı. Orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde toplam Ar-Ge personelinin sayısı, TZE cinsinden 30 bin 144 olarak kaydedildi.
Sonuç ve Değerlendirme
2023 yılı, Türkiye için Ar-Ge harcamalarının önemli ölçüde arttığı bir yıl oldu. Ülkedeki Ar-Ge yatırımlarının büyümesi, hem ulusal hem de bölgesel düzeyde önemli gelişmeler yaşandığını gösteriyor. Ar-Ge harcamalarının arttığı bölgeler ve sektörler, Türkiye’nin gelecekteki ekonomik ve teknolojik gücüne dair önemli ipuçları sunuyor. Bu yatırımların artması, ülkenin küresel rekabet gücünü de pekiştirecektir.
Kaynak: tuik.gov.tr
Haber Merkezi
