Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ait Kültür ekonomisi ve Kültürel İstihdam İstatistikleri'ni açıkladı. Verilere göre, Türkiye’de Kültür harcamaları 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 84,7 oranında önemli bir artış göstererek 276 milyar 338 milyon 253 bin TL’ye ulaştı. Kültür harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılaya oranı ise yüzde 1,0 olarak kaydedildi. Kültürel ekonominin büyümesi, hem devlet hem de hanehalklarının harcamalarındaki artışla desteklendi.
Genel Devlet Harcamalarının Kültür Alanındaki Artışı
2023 yılında kültür harcamalarının toplamında en büyük payı, Genel devlet harcamaları aldı. Devletin kültür harcamaları, yüzde 64,3 oranında bir pay ile 177 milyar 594 milyon 791 bin TL'yi buldu. Bu harcamaların yüzde 67,9'u merkezi devlet bütçesinden karşılanırken, devletin kültürel alandaki en yüksek harcaması mimarlık alanına yapıldı. Mimarlık faaliyetlerine yapılan harcamanın oranı yüzde 24,4 olurken, bu alandaki artış, kültürel yatırımın güçlendiğini gösteriyor.
Hanehalklarının Kültür Harcamaları
2023 yılında hanehalkları tarafından yapılan kültürel harcamalarda, en büyük payı veri işlem ekipmanları aldı. Bu alandaki harcama, toplam kültür harcamalarının yüzde 22,0’sini oluşturdu. Ayrıca televizyon ve ekipmanlarına yapılan harcamalar yüzde 21,0, kitaplara yapılan harcamalar ise yüzde 15,0 oranında arttı. Bu veriler, Türkiye’de dijitalleşme ve kültürel içerik tüketiminin giderek arttığını gösteriyor. Kitap ve medya harcamalarındaki artış ise, halkın kültürel altyapısına verdiği önemin arttığını ortaya koyuyor.
Kültürel Sektörlerin Ekonomiye Katkısı
Kültürel sektörlerde faaliyet gösteren girişimlerin faktör maliyetiyle katma değeri yüzde 94,0 oranında bir artış göstererek 108 milyar 214 milyon 593 bin TL'ye yükseldi. Katma değerin büyük bir kısmı, kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (yüzde 22,2), sinema filmi, video ve televizyon programları yapımcılığı (yüzde 13,0) ile ses kaydı ve müzik yayımlama faaliyetlerinden (yüzde 12,1) geldi. Bu artış, kültürel sektörün ekonomiye katkısının her geçen yıl daha da arttığını ve yaratıcı sektörlerin önemi arttıkça istihdam yaratma kapasitesinin yükseldiğini gösteriyor.
Kültürel Mal İhracat ve İthalatındaki Artış
Kültürel mal ihracatı 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 47,7 oranında artarak 263 milyar 740 milyon 463 bin TL’ye yükseldi. Aynı dönemde kültürel mal ithalatı ise yüzde 87,5 oranında artarak 149 milyar 553 milyon 210 bin TL oldu. Kültürel mal ihracatının toplam mal ihracatı içindeki payı yüzde 4,3 olurken, ithalatın payı yüzde 1,8 olarak belirlendi. Kültürel sektörün dış ticarete olan katkısı, Türkiye'nin kültürel üretim ve tüketim kapasitesinin arttığının bir göstergesi olarak öne çıkıyor.
Kültürel İstihdamda Artış ve Demografik Dağılım
2023 yılında kültürel istihdamda önemli bir artış yaşandı. Kültürel istihdam bir önceki yıla göre yüzde 9,0 oranında artarak 743 bin kişiye ulaştı. Kültürel istihdamın yüzde 60,8'i 30-54 yaş grubunda, yüzde 28,8'i 15-29 yaş grubunda, yüzde 10,4'ü ise 55 yaş ve üzerindeki bireylerden oluşuyor. Kültürel sektörün genişlemesi, yaş grubuna göre dağılımda çeşitlilik yaratırken, gençlerin kültürel sektördeki artan rolünü de ortaya koyuyor.
Kültürel Mesleklerin Çalışanları ve Dağılımı
Kültürel istihdamda yer alan kişilerin yüzde 89,3'ü kültürel meslek alanlarında çalışırken, yüzde 10,7’si kültürel olmayan alanlarda yer alıyor. Kültürel meslekler arasında ise en yüksek payı yüzde 38,5 ile el sanatları çalışanları alırken, yüzde 18,7’lik bir paya sahip olan mimar, planlamacı ve tasarımcılar ikinci sırada yer aldı. Yaratıcı sanatçılar ve sahne sanatçıları ise yüzde 9,9 oranında bir payla kültürel sektördeki önemli gruplardan biri oldu. Ayrıca, kültürel istihdamda mimarlık ve uzmanlaşmış tasarım faaliyetlerinin payı yüzde 11,1, yaratıcı sanatlar ve gösteri sanatlarında çalışanların payı ise yüzde 5,6 oldu.
2023 yılı verileri, Türkiye'nin kültürel harcamalarında ve kültürel istihdamda önemli bir artış yaşandığını ortaya koyuyor. Hem devletin hem de hanehalklarının kültürel harcamalara yaptığı yatırımlar, sektörel gelişmelerle birlikte Türkiye'nin kültür ekonomisinin büyümesine katkı sağlıyor. Kültürel sektörün ekonomiye olan katkısı, hem iç pazarda hem de dış ticaretteki gelişmelerle daha da belirginleşiyor. Bu büyüme, Türkiye'nin kültürel mirasını güçlendirirken, gelecekte kültürel sektörün istihdam yaratma kapasitesinin daha da artacağına işaret ediyor.
Kaynak: tuik.gov.tr
Haber Merkezi
